ඩෙංගු වෛරසය කියන්නෙ මේ වෙද්දි ආයෙත් වැඩිපුර කතාබහට ලක්වෙන මාතෘකාවක් වෙලා. අපේ හිතවතුන් සහ අසල්වැසියන් අතරත් ඩෙංගු රෝගය වැළඳුණු ආරංචි මේ දවස් වල වැඩිපුර අහන්න ලැබෙනව. මේ නිසා අපි හිතුවා ඩෙංගු සම්බන්ධව ඔබ දැනුවත් විය යුතු සරළ තොරතුරු කීපයක් ඔබ වෙතට රැගෙන එන්නට. අවදානමට පෙර සූදානම හොඳයි කියල කතාවක් තියනවනෙ. ඒ නිසා මේ ගෙන එන තොරතුරු අනිවා ඔබට වැදගත් වේවි.
Source – provincia.com.mx
ඩෙංගු කියන්නෙ වෛරසයක් මගින් බෝවෙන රෝගයක්. ඊඩිස් වර්ගයට අයත් ගැහැණු මදුරුවෙක් මාර්ගයෙන් තමයි මේ රෝගය පැතිරෙන්නෙ. ඊඩිස් ඊජිප්ටයි සහ ඊඩිස් ඇල්බොපික්ටස් යන මදුරු දෙවර්ගය මගින් තමයි මේ රෝගය බහුලවම ව්යාප්ත වෙන්නෙ.
ඩෙංගු වෛරසය ශරීරගත වුණු පුද්ගලයෙක්ට ඉහත කී මදුරුවෙක් දෂ්ට කල අවස්ථාවකදී මදුරුවා තුළට වෛරසය ඇතුලු වනවා. නැවත මේ මදුරුවා වෙනත් නිරෝගී පුද්ගලයෙකුට දෂ්ට කල අවස්ථාවක ඩෙංගු වෛරසය අදාල පුද්ගලයාගේ ශරීරයට ඇතුළු වෙනවා. මෙසේ වෛරසය ශරීරගත වී දින 3-14ත් අතර කාලයකදී රෝග ලක්ෂණ මතුවීම සිදුවන්නට පුලුවන්.
Source – baomoi.com
ඔව්. මොකද ඩෙංගු රෝගයේත් ප්රභේද හතරක් තියනවා (DEN 1, DEN 2 , DEN 3, DEN 4 වශයෙන්). එක පාරක් අපිට ඩෙංගු හැදිල හොඳ උනත් අපේ ශරීරයේ ප්රතිශක්තිය ඇති වෙන්නෙ අපිට හැදුණු ඩෙංගු වෛරස ප්රභේදයට විතරයි. ඒ නිසා අනෙක් ඩෙංගු වෛරස වලින් එකක් නැවත අපිට වැළදෙන්නට පුලුවන් කම තියනවා. වරක් ඩෙංගු හැදුණු පුද්ගලයෙකුට නැවත වාරයක් ඩෙංගු හැදීමේදී රෝගී තත්ත්වය තරමක් බරපතල වෙන්නටත්, රක්තපාත තත්ත්වයක් දක්වා වර්ධනය වෙන්නටත් ඉඩ තියනව.
Source – wisegeek.org
උණක් වැළඳිලා ඉන්න අවස්ථාවක ඒ ඩෙංගු උණද කියල සැක හැරල දැනගන්න නම් මේ ලක්ෂණ වලට අවධානය යොමු කරන්න.
ඉහත කී ලක්ෂණ පෙන්වනවානම් වහාම වෛද්යවරයෙකුගේ උපදෙස් ලබා ගන්නට මතක තබාගන්න. කෙසේ වෙතත් දැන් පවතින දැඩි ඩෙංගු අවදානම නිසා උණ තත්ත්වයක් ඇතුවූ වහාම වෛද්ය පරික්ෂාවකට ලක්වෙන එක හොඳවේවි.
Source – infectiousenthusiasm.wordpress.com
ඩෙංගු උණ කිහිප ආකාරයකට වර්ධනය වෙන්න පුලුවන්. සාමාන්ය ඩෙංගු උණ වැළඳුනාම නිසි ප්රතිකාර මගින් දින කිහිපයකින් ඒ රෝග තත්ත්වය පහව යනවා. හැබැයි මේක ඩෙංගු රක්තපාත තත්ත්වයක් දක්වා වර්ධනය උනොත් මේ තත්ත්වය තරමක් අවදානම්කාරී වනවා. ඩෙංගු රෝගය හැදිච්ච මුලදි සාමාන්ය උණ සහ රක්තපාත උණ වෙන්කොට හඳුනගන්න අමාරුයි. නමුත් දින කිහිපයකට පස්සෙ රුධිර වාහිනී වලින් පිටතට ප්ලාස්මා තරලය කාන්දු වීම රක්තපාත අවස්ථාවෙදි සිද්ධ වෙනවා. නාසයෙන්, විදුරුමස් වලින් සහ මුත්ර මගින් ලේ පිටවීමත්, ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියට රුධිරය ඇතුලු වීම නිසා කලු හෝ දුඹුරු පාටට මළ සහ වමනය පිටවීමත් රක්තපාත රෝගී තත්ත්වයේදී දැකගත හැකියි. මෙවැනි අවස්ථාවකදී මොළය, අක්මාව සහ වකුගඩු වැනි ඉන්ද්රියන් වල රුධිර සංසරණය අක්රමවත් වීම නිසා රෝගියා කම්පන තත්ත්වයකට පත්වෙලා තත්ත්වය බරපතල වීමටත් ඉඩ තියනවා.
සරළවම කිවුවොත් උණත් එක්ක ලේ ගැලීමක් සිද්ධ වෙනවානම් ඒ ගැන අවධානයෙන් ඉඳල, ඉහත කී රක්තපාත ලක්ෂණ හැකි ඉක්මනින් හඳුනාගැනීම ඉතා වැදගත්.
Source – medifitbiologicals.com
ඩෙංගු රෝගයට ප්රතිකාර කිරීම අපිට අවස්ථා තුනකට බෙදල දක්වන් පුලුවන්. ඒ තමයි උණ වැළඳිලා රෝහල් ගත කිරීමට පෙර කාලය, රෝහලේදී ප්රතිකාර ලබන කාලය සහ රෝහල් ප්රතිකාර වලින් පසු කාලය වශයෙන්. මෙන්න මේ අවස්ථා වලට අනුව ප්රතිකාර සිදුවෙන්නේ මේ විදිහටයි.
Source – onlymyhealth.com
රෝග විනිශ්චය සඳහා කරනු ලබන ඇන්ටිජන් සහ රුධිර පරික්ෂාව
උණ හැදුණු පළවැනි දවසේදීම ඩෙංගු ඇන්ටිජන් පරික්ෂාවක් (Dengue NS1) සිදු කල යුතුයි. උණ වැළඳී කල් ගතවෙත්ම මේ ඇන්ටිජන් පරික්ෂාවෙන් රෝගය හඳුනාගැනීමට ඇති හැකියාව අඩුවන නිසා හැකි ඉක්මනින් මේ පරීක්ෂණයට යොමුවිය යුතුයි. ඒ වගේම සම්පූර්ණ රුධිර පරික්ෂාවත් දැන් පළමු දවසේදීම සිද්ධ කෙරෙනවා (ඉස්සර නම් උණ හැදිල දවස් තුනක් ගියහමයි මේ පරික්ෂාව කරන්නෙ). ගර්භනී මවුවරුන්, මහලු පුද්ගලයන්, ළදරුවන් සහ අධික ශරීර බරකින් යුක්ත අය විශේෂයෙන් පළමු දවසේදීම රුධීර පරික්ෂාව සිද්ධ කල යුතුයි. මුල් දින තුන වෙද්දි උණ බැසයාමක් සිද්ධ උනොත් රෝගය සුව උනායයි හිතල ප්රතිකාර වලින් වැළකී නොසිටිය යුතුයි. මොකද තුන්වැනි දිනයේදී විතර උණ බැසයාම අයහපත් රෝග ලක්ෂණයක් වෙන්නටත් පුලුවන්.
සම්පූර්ණ රුධිර පරික්ෂාවෙන් සුදු රුධිරාණු, රතු රුධිරාණු සහ රුධිර පට්ටිකා වල ස්වභාවය තීරණය කොට රෝගියාව රෝහල ගත කල යුතුද යන්න නිර්ණය කරනවා. මේ තීරණය ගනු ලබන්නේ පහත මිණුම් දඬු අනුවයි.
**ඉහත කී ලක්ෂණ ඩෙංගු රෝග ලක්ෂණ හැටියට සැළකුණත්, රෝග ලක්ෂණ විනිශ්චය කොට රෝගියා පිළිබඳ අවසාන තීරණය ගනු ලබන්නේ වෛද්යවරයා විසින් බව සැළකිය යුතුයි.
මේ පරික්ෂාවෙන් පසු නිවසේ සිට ප්රතිකාර ගැනීමට නිර්දේශ උනොත් කල යුතු දේවල් පහත ආකාරයෙන් සිදුවිය යුතුයි.
I. උණ සහ වමනය නිසා ඇතිවන විජලන තත්ත්වය පාලනය කරන්නට අවශ්ය ප්රමාණයට දියර වර්ග ලබාදීම සිදු කල යුතුයි. කාලයකට ඉහතදීනම් මේ සඳහා ජලය වැඩි වශයෙන් පානය කරන්නට සැලැස්සුවත් මේ වෙනකොට ජීවනී, තැඹිලි වතුර, කැඳ, සුප්, කිරි සහ පළතුරු යුෂ ආදිය තමයි පානයට සලස්වන්නෙ.
මේ දියර වර්ග ලබාදීම රෝගියාගේ ශරීර බර අනුව වෙනස් වනවා.
මේ ප්රමාණ නිසි පරිදි මැන ලබාදීමට වග බලාගත යුතුයි. වැඩි හොඳට කියා වැඩිපුර දියර වර්ග පානය කිරීම අයහපත් ප්රතිඵල අත්කරදෙන්න පුලුවන් නිසා මේ ප්රමාණයක් අධික ලෙස ඉක්මවා දියර වර්ග ලබානොදීමට වග බලාගත යුතුයි.
II. හොඳින් විවේකය ලැබීමට සැලැස්වීමත් අනිවාර්යයෙන්ම සිදු කල යුතුයි
III. නොකඩවා උණ පවතින අවස්ථාවල සිරුර ඇල් ජලයෙන් තෙමීම කල හැකියි
IV. උණ ගතිය අඩු කිරීම පිණිස පැරසිටමෝල් සහ ගැස්ට්රයිටිස් ඖෂධ නිසි මාත්රාවන්ට අනුව ලබාදීම සිදු කරනවා. පැරසිටමෝල් හැරුණහම මේ සඳහා වෙනත් ඖෂධ වර්ග දීමෙන් වැළකිය යුතුයි.
V. දිනපතා සම්පූර්ණ රුධිර පරීක්ෂා (FBC) පැවැත්විය යුතුයි. රුධිර පට්ටිකා ප්රමාණය 150,000/mm3ට වැඩිනම් දිනකට එක් වරකුත්. 100,000 – 150,000/mm3 අතර නම් දිනකට දෙවරකුත් මේ පරික්ෂාව සිදු කල යුතුයි.
VI. ආහාර රුචිය පවතිනවානම් තෙල් රහිත ඝන සැහැල්ලු ආහාර ලබාදීම සිදු කරනවා. අභ්යන්තර රුධිර වහන තත්ත්වයන් හඳුනාගැනීමේ පහසුව උදෙසා රතු සහ දුඹුරු වර්ණයෙන් යුතු ආහාර පාන ලබා දීම සිදු නොකල යුතුයි
VII. ප්රදේශයේ සෞඛ්ය නිලධාරීවරයා හෝ PHI නිලධාරියා දැනුවත් කිරීමද සිදුකල යුතුයි
VIII. ඩෙංගු රෝගියෙක්ට මදුරුවන් දෂ්ට කිරීම නිසා මේ රෝගය තවත් අයට පැතිරයාමේ අවදානමක් තිබෙන නිසා මදුරු දැල් යොදා එවන් දෂ්ටනයන්ගෙන් ආරක්ෂා කිරීමට අවශ්ය කටයුතුද සැලසිය යුතුයි
IX. නිවසේ ප්රතිකාර ගන්නා අවස්ථාවේදී පහත සඳහන් රෝග ලක්ෂණ මතු වුනොත් නැවත වෛද්ය උපදෙස් ලබාගැනීම සිදුකල යුතුයි
Source – vietnamnews.vn
මුල් රුධිර පරික්ෂණයෙන් හෝ අපි අවසානයට සඳහන් කල රෝග ලක්ෂණ මතුවීමෙන් රෝහල් ගත කිරීමට නිර්දේශ වූ අවස්ථාවක රෝහලේදී ලැබෙන ප්රතිකාර පහත ආකාරයෙනුයි සිද්ධ වෙන්නෙ.
Source – wisegeek.com
නිසි ප්රතිකාර වලින් අනතුරුව රෝගියාගේ තත්ත්වය නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් පසු රෝගියාව රෝහලින් මුදා හරින්නේද යන්න තීරණය කරනු ලබනවා. ඉන් පසු නිවසේ ගත කරන කාල සීමාව විවේකයෙන් යුතුව ගතකල යුතු වනවා. විජලයනයට පත්නොවනු පිණිස නිසි පරිදි දියර වර්ග ලබා ගැනීම සිදු කල යුතුයි. අපි ඉහත සඳහන් කල ආකාරයේ කිසියම් වූ රෝග ලක්ෂණයක් නැවත මතුවුවහොත් වෛද්ය උපදෙස් ගැනීමත් රුධිර පරික්ෂාවක් සිදුකිරීමත් කල යුතුයි.
Source – quest2fitness.info
තමන්ගේ නිවස, පාසැල සහ රැකියා ස්ථානය අවට ප්රදේශයේ ඩෙංගු ව්යාප්ත වන තැන් ගැන අවධානයෙන් ඉන්න එක ඉතා වැදගත්. සතියකට වරක්වත් ඒ ස්ථාන අවට පරික්ෂාවට සහ පිරිසිදුකිරීම් වලට ලක්කල යුතුයි. ටින්, ටයර්, මල් පෝච්චි, වැහිපීළි, ප්ලාස්ටික් භාණ්ඩ, පොලිතින්, පොල්කටු සහ ජලය රඳා පවතින ශාකයන් (රම්පෙ වැනි) වලට වැඩි අවධානයක් යොමු කරන්න මතක තියාගන්න. නිවසේදී මදුරු දෂ්ටන වළක්වා ගැනීමට මදුරු දැල් භාවිතයටත්, මදුරු විකර්ශක (පැඟිරි තෙල් වැනි ස්වභාවික විකර්ශක වගේම මදුරු කොයිල් වැනි කෘත්රිම නිෂ්පාදන) භාවිතාවටත් යොමු වෙන්න පුලුවන්. මදුරුවන් විනාශ කරන දුම් ගැස්සවීමද මදුරු උවදුරෙන් මිදීමට ගන්න පුලුවන් පියවරක්. තරමක් උෂ්ණාධික කාලයක් නිසා කරන්නට අපහසු දෙයක් වුනත්, ඩෙංගු මදුරු දෂ්ටනයන් වැඩිවශයෙන් සිදුවන උදේ සහ සවස් කාලවල අත් පා වැසුණු ඇඳුම් භාවිතා කිරීමත් ඔබව මදුරු දෂ්ටන වලින් ආරක්ෂා කරාවි.
Source – ayurvedictreatmenttips.com
Cover Image Source – curitibainenglish.com.br
Article Source- http://www.aniwa.lk/2017/05/19/1705191-dengue/